Exorfinen in voeding en de relatie met angst en stress

Exorfinen in voeding en de relatie met angst en stress

25 juni 2013 | ndn | Een slecht werkend endorfinesysteem, endorfineresistentie genaamd wordt in verband gebracht met diverse klachten. Zo zou endorfineresistentie angst en stress klachten kunnen veroorzaken of bestaande klachten verergeren. Een exorfinenvrij dieet kan een onderdeel zijn van het herstelplan.

Exorfinen zijn morfineachtige eiwitten (peptiden) die het lichaam niet zelf aanmaakt. In de voeding zitten exorfinen in melkeiwit (caseïne), soja, spinazie en gluten. Gluten(prolamine) is de algemene benaming voor een groep specifieke eiwitten die wordt aangetroffen in de eenzaadlobbige granen uit landbouwgewassen die behoren tot de grassenfamilie.

Granen die gluten bevatten zijn tarwe (gliadine), rogge (secalinine), gerst (hordeïne), haver (avenine) en spelt. Spinazie is een relatief zwakke leverancier van exorfinen. De meest bekende soort gluten is de gliadine, omdat deze soort in verband gebracht worden met Coeliakie, waarbij patiënten levenslang een glutenvrij dieet moeten volgen om klachten te kunnen voorkomen.

Exorfinen activeren de endorfinereceptoren. Endorfines zijn lichaamseigen signaalstoffen met een morfineachtige werking. Gevoeligheid voor exorfinen kan leiden tot ongevoeligheid voor endorfines.

Endorfines zijn lichaamseigen opioïde

Endorfines zijn lichaamseigen signaalstoffen die fungeren als overbrenger van een zenuwprikkel. Deze signaalstoffen worden neurotransmitters genoemd. Neurotransmitters worden door zenuwcellen in een synaps, de contactplaats tussen twee zenuwcellen, vrijgelaten. Hier hecht de neurotransmitter zich in een andere zenuwcel aan een receptor.

In de receptor wordt een signaalfunctie geactiveerd. Endorfine activeert en remt de werking van diverse neurotransmitters en hormonen. Zo zorgt endorfine voor de vrijgave van dopamine en insuline.
Endorfines maken gebruik van het endorfinesysteem

Het endorfinesysteem is een verzamelnaam voor een netwerk van verschillende opioïde receptoren (specifiek bij naam de MOR, DOR en KOR, Mu-, Delta- en Kappa Opioïde Receptoren). Een ‘opioïde’ is een morfineachtige stof. Deze stof kan zich hechten aan een ontvankelijke receptor. Opioïden zijn er in lichaamseigen of lichaamsvreemde vorm.
Lichaamseigen opioïde zijn endorfine maar ook endomorfine. Voorbeelden van lichaamsvreemde opioïde zijn heroïne (drugs), codeïne en morfine (geneesmiddelen) en exorfinen, een eiwit in bepaalde voedingsmiddelen.

Endorfine het snelst werkende antistresshormoon

Endorfine is het snelst werkende antistresshormoon. Het kan in minder dan 10 seconden de stresshormonen adrenaline en noradrenaline stil leggen. Ter vergelijking met cortisol (een ander antistresshormoon) dat er 30 tot 60 minuten over doet. Endorfine is naast een antistresshormoon een natuurlijke angstremmer en een antidepressivum. Een slecht werkend endorfinesysteem wordt door mensen ervaren als ‘iets te kort komen’ in het leven.

Exorfinen; opgestaan plaatsje vergaan

Exorfinen zijn morfineachtige eiwitten (peptiden) van dierlijke (caseïne), plantaardige (gluten, soja en spinazie) en microbiële oorsprong. Exorfinen binden dezelfde receptoren als endorfine, hier is dus sprake van concurrentie. Exorfinen worden in het lichaam in gezonde omstandigheden afgebroken door enzymen (DPP-IV enzym).

Enzymen zijn eiwitten die een reactie in of buiten een cel mogelijk maken of versnellen zonder daarbij zelf gebruikt te worden of van samenstelling te veranderen. Deze enzymen neutraliseren exorfinen uit de voeding door deze om te zetten in aminozuren.

Als de afbraak van exorfinen plaatsvindt met behulp van het DPP-IV enzym dan zijn de opioïde receptoren vrij voor de endorfines. In ongezonde situaties is deze omzetting niet goed mogelijk. Oorzaak hiervan kan zijn dat er een overmaat aan exorfinenrijke voeding wordt gegeten. Ook genetische factoren en omgevingsfactoren kunnen een rol spelen.

Remmende factoren van DPP-IV enzym

Daarnaast kan de activiteit van het DPP-IV enzym worden geremd onder invloed van stress. Hiervoor is het cortisol hormoon verantwoordelijk. Ook chemische stoffen zoals geneesmiddelen, smaakversterkers, fluor en fluoriden, organofosfaten, fosforzuur in frisdrank, bepaalde eiwitten in bacteriën, cytokinen en vaccins met thimrosal zijn DPP-IV enzym remmende factoren.

De exorfinen die niet worden omgezet in aminozuren zullen zich hechten aan de opioïde receptoren die normaal vrij zijn voor endorfines. Hierdoor ontstaan endorfine resistentie, de ongevoeligheid van de opioïde receptoren voor endorfine. Endorfine kan hierdoor zijn taak niet naar behoren uitvoeren.

Het endorfine/dopamine beloningssysteem

Het vrijkomen van dopamine wordt voornamelijk geactiveerd door beloningsreceptoren van het endorfinesysteem (MOR en DOR). Dopamine speelt een grote rol bij het ervaren van genot, blijdschap en welzijn.

Een chronisch gebruik van suiker en exorfinen van zuivel en soja geven vooral een down-regulerend effect op de MOR. Gluten en spinazie hebben een down-regulerend effect op de DOR.

Bij endorfineresistentie daalt het aantal endorfine receptoren met 60 tot 70% en wordt er minder dopamine vrijgemaakt dan gebruikelijk. Deze verminderde vrijgave van dopamine zou een rol kunnen spelen in het ervaren van stress en angst klachten.

Een aantal voedingsopiaten zijn antagonisten. Bijvoorbeeld beta-casomorfine-7, een caseïne-exorfine, is een serotonine antagonist. Het geven van SSRI-antidepressiva bij mensen met deze vorm van exorfine belasting geeft weinig effect. Exorfine B 5 (gluten) is een voorbeeld van een dopamine antagonist.

Exorfinen hebben dezelfde fatale uitwerking als drugs; ze werken verslavend en geven ontwenningsverschijnselen.

Stress en bijnieruitputting

De Mu-opioïde receptoren fungeren als een eerstelijns-antistressor. Endorfines kunnen in minder dan 10 seconden de stresshormonen (adrenaline en noradrenaline) stil leggen. Bij een overmaat aan stress vermindert de gevoeligheid van de receptoren. Dit wordt down-regulatie genoemd.

Cortisol wordt ook een stresshormoon genoemd en is de tweede antistressor die wordt ingezet. Cortisol komt vrij bij zowel fysieke als psychologische stress. De voornaamste rol van cortisol is ervoor te zorgen dat er op langere termijn het hoofd geboden kan worden aan de ‘bedreigende’ situatie (met bedreigende situatie wordt een situatie van angst en of stress bedoeld).

Cortisol zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten in spieren worden afgebroken. Hierbij komen aminozuren vrij waarvan glucose wordt gemaakt. De glucose wordt gebruikt als energie om het lichaam van zijn stress staat weer terug in evenwicht te brengen. Veel stress lijdt tot acute hypercortisolemie. Dit houdt in dat het cortisolgehalte in het lichaam erg hoog is. Bij chronische stress kan dit lijden tot chronische hypercortisolemie.

Chronische hypercorticolemie heeft vermindering van de gevoeligheid (down-regulatie) van de Kappa Opioïde Receptoren (KOR) tot gevolg. De KOR receptoren fungeren als een cortisolremmer in de bijnieren. Door een afname van de KOR neemt deze remming af. De bijnier heeft het zwaar en zal op den duur uitgeput raken. Het eten van minder exorfinen zou de MOR en KOR receptoren kunnen ontlasten zodat de down-regulatie van de MOR en KOR kan worden gecorrigeerd.

Suikerverslaving

Suikerverslaving

02 juni 2013 | ndn | Suiker werkt verslavend en overmatig gebruik leidt tot welvaartsziekten zoals overgewicht en suikerziekte (type 2), aldus Anne Marie Reuzenaar bekend van haar kookboek ‘Het heden ik kookboek’. Zij beschrijft in haar nieuwe boek ‘zonder suiker’ over diverse suikerwetenswaardigheden en hoe u van suikerverslaving af kunt komen.

In het kort wordt in het boek ‘Zonder suiker’ de geschiedenis van suiker beschreven en wordt uitgelegd wat suiker nu eigenlijk is en wat de ‘goede’ en de ‘slechte’ suikers zijn. Het boek leert de lezer o.a. hoe men een etiket kan lezen en wat diverse claims betekenen. Volgens Anne Marie Reuzenaar is de invloed van geraffineerde suikers op de gezondheid groot.

U moet dan denken aan: nutriënten tekorten ( vitaminen en mineralen), een verstoring van de bloedsuikerspiegel, suikerverslaving, overgewicht, een verminderde weerstand, een darmflora onbalans, spijsverteringsstoornissen, een verstoord zuurbasenevenwicht, emotionele labiliteit, een verstoorde hormoonbalans en versneld ouder worden. In haar boek wordt uitgelegd wat bovengenoemde klachten te maken hebben met overmatig suikergebruik.

Diverse suikervervangers komen aan bod en de lezer wordt uitgelegd hoe praktisch over te stappen op suikervrij eten. Extra aandacht is er voor speciale doelgroepen zoals kinderen en pubers. Daarnaast bevat het boek menu’s en recepten. Er is een bijlage toegevoegd met een overzicht van voedingsmiddelen en hun glykemische index en glykemische lading.

De zoete verleiding

“Zoet is een basissmaak die bij velen vanaf de geboorte de voorkeur heeft. Moedermelk is zoet vandaar onze aangeboren voorkeur. We worden omringd met zoetigheid in de meest mooie verpakkingen. Veel producten gemaakt door de industrie zitten er vol mee. Ook hartige producten waar je het niet in verwacht. We eten nu gemiddeld zo’n 40 kilo suiker per persoon per jaar. Vroeger was suiker een luxe product en was suiker ook kostbaar. Nu is suiker voor iedereen beschikbaar en eten we er vaak te veel van.

Suiker wordt omgezet in glucose. Vanuit de darmen komt glucose in de bloedbaan waardoor het glucose gehalte in het bloed stijgt. De alvleesklier produceert als reactie hierop insuline. Insuline laat de bloedsuikerspiegel weer dalen. De bloedsuikerspiegel kan o.a. verstoord raken door verkeerde eetgewoontes waaronder overmatig en langdurig suikergebruik. Deze verstoring kan leiden tot velen gezondheidsproblemen. Hoogste tijd dus om af te kicken van suikerverslaving” , aldus Reuzenaar.

Suikervervangers: stevia, lucumapoeder en mesquitepoeder

Het boek beschrijft bekende en minder bekende ‘goede suikervervangers’; ‘matig goede suikervervangers’ en ‘slechte’ suikervervangers. Om van een ‘goede’ suikervervanger te spreken is het belangrijk dat een suikervervanger nog zijn natuurlijke vitaminen en mineralen bevat. Daarnaast wordt gekeken naar de glykemische index en het percentage fructose. Een zoetstof met veel fructose belast volgens Anne Marie Reuzenaar de lever.

Suikervervangers die beschreven worden zijn: agavsiroop , ahornsiroop (esdoornsiroop), carob (afkomstig van de peulvruchten van de johannesbroodboom), fruit, honing, kokosbloesemsuiker, lucumapoeder, mesquitepoeder, moutstropen, oerzoet (ongeraffineerde rietsuiker), ongeraffineerde suikerbietenstroop, palmsuiker(siroop), tagatose (uit melksuiker verkregen), vruchtensuiker (fructose), yacon(siroop) en stevia.

Stevia heeft duidelijk de voorkeur van de schrijfster. Zo beschrijft zij dat stevia regulerend werkt voor de bloedsuikerspiegel. Stevia is geen voedingsbodem voor candida wat suiker wel is. Stevia heeft volgens Reuzenaar zelfs een schimmel- en bacteriedodende werking en is daarnaast gunstig voor de huid. Belangrijk daarbij is wel om er op te letten of het gaat om de natuurlijke stevia, omdat er veel bewerkte stevia in de handel is.

Anne Marie vindt lucumapoeder een superfood; puur natuur zonder toevoegingen en vol aminozuren, vezels en antioxidanten met een lage glykemische index. Het bevat veel betacaroteen, B-vitaminen, ijzer, kalium, calcium en fosfor.

Mesquitepoeder is rijk aan eiwitten, vitaminen, mineralen, vezels, aminozuren en antioxidanten. Beide suikervervangers zijn vaak alleen via internet te verkrijgen en mede daardoor misschien nog niet zo bekend bij het grote publiek. Ook yaconsiroop, ingedikt sap van de yaconplant wordt beschreven als een zeer geschikte suikervervanger omdat deze geen glucose of fructose bevat. De zoete smaak is afkomstig van fructo-oliosachariden (FOS). Yacon verhoogt je verzadingsgevoel en bevorderd de stoelgang. Ook Yagon wordt verkocht via internet.

Ontwennen, ontgiften en vervangen

Na het lezen van de algemene informatie in het boek ‘zonder suiker’ kunt u aan de slag en dat gaat dan in drie fases.

Fase 1: ontwennen in een week.
U past uw voedingspatroon al wat aan door minder suiker te gaan eten. Dit betekent minder suiker in thee en koffie, minder zoete snacks en geen light frisdranken of dranken met suiker.

Fase 2: drie weken suikervrij.
Hierna begint het echte werk en gaat u drie weken suikervrij en suikervervanger vrij eten. Deze periode wordt in het boek de suikervrije fase genoemd waarbij u ontgift en vervolgens herstelt. Ontgiftingreacties kunnen optreden zoals hoofdpijn, een beslagen tong, vieze smaak in de mond en huiduitslag.

Belangrijk hierbij is volgens de schrijfster dat u om de twee uur iets eet, rust neemt, beweegt, veel mineraalwater drinkt en dagelijks een liter gemberthee. En natuurlijk dat u gezonde voedingsmiddelen kiest welke beschreven zijn in het boek en worden ondersteund met recepten.

Fase 3: introductie van gezonde suikers.
De laatste fase is de introductie van gezonde suikervervangers in uw dan aangeleerde nieuwe voedingspatroon.

De 90/10 regel en gezonde suikervervangers

Reuzenaar geeft aan dat na fase 1 en 2 gebruik gemaakt kan worden van suikervervangers zoals; stevia, fruit, yaconsiroop, lucuma, mesquitepoeder, carob, kokosbloesemsuiker en palmsuiker. Het advies is; gebruik de 90/10 regel. Wanneer 90% van de voeding gezond is dan kan volgens Anne Marie best af en toe iets gegeten worden wat buiten het boekje valt, mits men kiest voor de ‘goede’ suikervervangers zoals hierboven beschreven.

Commentaar NDN

Anne Marie Reuzenaar heeft 5 kookboeken op haar naam staan. Zij is vooral bekend door haar kookboek ‘Het heden ik kookboek’. Dit nieuwe boek “zonder suiker’ met op de cover als ondertitel de drie fase; ontwennen, ontgiften en vervangen. Ook wordt op de voorkant reclame gemaakt voor stevia, de favoriete suikervervanger van de schrijfster.

Het boek leest makkelijk weg en bevat veel illustraties gemaakt door de kunstenares Brecht Langhout. Het boek bestaat voor twee derde uit menu’s en recepten, zowel hartig als zoet. Het is dus naast een inleiding over suiker voornamelijk een kookboek.

Wat opvalt is dat de nadruk meer op zoet ligt dan op hartig. Verrassend aangezien het boek de titel draagt ‘zonder suiker’. Van chocolademuffins tot taart, cake en koek, zoete toetjes en zoete drankjes en inderdaad ook nog wat hartige recepten. Ook in de hartige recepten wordt helaas volop gebruik gemaakt van de ‘goede’ suikervervangers. Als de verdeelsleutel 90/10 is volgens de schrijfster dan verwacht je deze verdeelsleutel terug te zien in de recepten.

Het gaat hier om ‘zoetige’ uitzonderingsproducten die naar onze mening daarom niet uitgebreid in de schijnwerper hoeven te staan. De algemene informatie over suiker in het boek is overigens informatief en helder beschreven.

De praktijk laat inderdaad diverse gezondheidsklachten zien bij het eten van suiker, met een schommelende bloedsuikerspiegel tot gevolg. Afhankelijk van iemands klachten is het wel of niet verstandig om af en toe een uitstapje te maken richting zoet.

In de praktijk blijkt dat mensen die bijna geen suiker of suikervervanger gebruiken hun behoefte naar zoet grotendeels verliezen. Dit maakt dat er minder zoete eetbeslissingen worden genomen. De uitzonderingsmomenten zijn en blijven dan ook echt uitzonderingsmomenten. Zoet in de mond (dus ook de suikervervangers) is echter een grote verleider tot meer zoetbehoefte, dus is naar onze mening geen duurzame oplossing om hier blijvend van af te komen met de genoemde ‘suikervervangers’.

Goede suikers noemen wij essentiële suikers (glyconutriënten). Suikervervangers zijn niet essentieel en dus ook niet nodig voor de gezondheid. Essentiële suikers zijn van groter belang voor de gezondheid. Hierover kunt u meer lezen elders op deze site.

Essentiële suikers zijn: cellulose, arabinogalactaan, mannose, n-acetyl galactosamine, galactose, inuline, pectines, n-acetylneuraminezuur, fucose en xylose. Hiermee kunt u volop variëren binnen uw dieet. Deze essentiële suikers zitten bijvoorbeeld in: groenten, paddenstoelen, bonen (peulvruchten), cocosmeel, bosbessen en een appel(voornamelijk in de schil). Deze essentiële suikers zijn ook rijk aan vitaminen en mineralen, antioxidanten, etc.

Omdat voeding maatwerk is kunt u bij het stoppen met suiker begeleidt worden door natuurvoedingskundigen en natuurdiëtisten bij u in de buurt (zie onze adressenlijst). Er kan dan rekening gehouden worden met uw constitutie bij het samenstellen van een persoonlijk suikervrij dieet met essentiële suikers, waardoor eventuele afkickverschijnselen tot een minimum worden beperkt.

Judith Rolf (redactielid NDN)

Vitamine D in het zonlicht

Vitamine D in het zonlicht

17 april 2013 | ndn | De laatste tijd is vitamine D weer volop in het nieuws. Zowel wat betreft de discussie over de ADH, de toxiciteit als waarvoor vitamine D allemaal kan worden ingezet. Ook is er nog een waarschuwing van Nijmeegse onderzoekers voor een zeldzame afwijking die leidt tot overgevoeligheid voor vitamine D.

De gezondheidsraad heeft 26 september 2012 nieuwe voedingsnormen opgesteld voor vitamine D. De Gezondheidsraad sluit zich aan bij de door de EFSA opgestelde bovengrens van 100 mcg/dag (4000IE) voor volwassenen (1). Dat is het dubbele van de bovengrens (50 mcg/dag) uit de oude voedingsnormen uit 2008. Voedingsprofessionals zijn het er over eens dat vitamine D belangrijk is voor de gezondheid. Wel is er nog veel discussie over de hoeveelheid en de precieze werking en effecten van vitamine D.

Zon, voeding en suppletie

Vitamine D kan het lichaam zelf maken. In de huid wordt vitamine D gevormd onder invloed van zonlicht. Ook levert onze voeding vitamine D. De twee belangrijkste vormen van vitamine D zijn de dierlijke vorm cholecalciferol (vitamine D3) en de plantaardige vorm ergocalciferol (vitamine D2).

In de praktijk levert zonlichtblootstelling naar schatting over het hele jaar gemiddeld 7 mcg/dag op. Een gezonde voeding volgens het voedingscentrum (met margarine, halvarine en bak en braadvetten) levert naar schatting ongeveer 3 mcg/dag op. In de darm wordt vitamine D het best opgenomen als er ook vet (olie) aanwezig is. In het lichaam wordt vitamine D omgezet in de actieve vorm: 25-hydroxyvitamine D en 1,25-dihydroxyvitamine D.

Deze laatste vorm heeft een hormonale werking. Door het lichaam kan vitamine D opgeslagen worden in vetweefsel en organen zoals de lever (2). In Amerika (15 mcg = 600IE) en Duitsland (20 mcg = 800IE) zijn de richtlijnen hoger dan de Nederlandse (10 mcg = 400IE) aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Verschillende partijen vinden dat de suppletie van vitamine D ook in Nederland hoger mag zijn.

De adviezen opgesteld door de gezondheidsraad voor een vitamine D supplement op een rij:

Kinderen van 0-4 jaar (10 mcg/dag)
Zwangere vrouwen (10 mcg/dag)
Vrouwen tussen 50-70 jaar (10 mcg/dag)
Iedereen vanaf 70 jaar (20 mcg/dag, was 10 mcg/dag)
Iedereen met donkere huidskleur of onvoldoende zonlichtblootstelling* (10 mcg/dag)
Niet meer voor lacterenden (was 10 mcg/dag)

Dit is gedefinieerd als men minder dan 15-30 minuten is blootgesteld aan de hoogstaande zon (tussen 11 en 15 uur) met hoofd en handen ontbloot. De vitamine D-status (of voorraad) wordt bepaald door het analyseren van de niveaus van calcidiol (25 (OH) vitamine D) in het bloed. De referentiewaarden die Nederlandse laboratoria hanteren als normaalwaarden voor calcidiol lopen sterk uiteen.

Zo wordt serum calcidiolwaarde van 26 nmol/l in het VU Medisch Centrum en het Academisch Ziekenhuis Maastricht beschouwd als normaal. Het Universitair Medisch Centrum Groningen hanteert als insufficiënt een waarde tussen de 25-50 nmol/l. Orthomoleculair bevindt een optimale vitamine D-spiegel zich tussen de 75 en 87,5 nmol/L.

Vitamine D breed inzetbaar

Vitamine D is van belang voor een goede botopbouw. Een gebrek aan vitamine
D veroorzaakt rachitis, een botaandoening die lijdt tot onvoldoende botvorming bij kinderen. Bij volwassenen leidt een ernstig gebrek aan vitamine D tot verweking van de botten (osteomalacie). Het bot is bij deze aandoeningen zwak en pijnlijk. Ook kan gebrek aan vitamine D spierzwakte en spierkrampen veroorzaken.

Het voedingscentrum schrijft daarnaast op hun website dat vitamine D een belangrijke rol speelt bij de celgroei en celdeling, zoals in het immuun(afweer)systeem. Verder onderzoek is noodzakelijk naar de mogelijkheid dat suppletie van vitamine D aanvallen van MS kan voorkomen. Vitamine D wordt regelmatig positief belicht in de behandeling van hart- en vaatziekten.

Volgens de gezondheidsraad is de bewijsvoering nog onvoldoende voor de effecten van vitamine D en bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, (zwangerschaps)diabetes en kanker. Daarnaast zijn er interessante berichten verschenen dat een hoge vitamine D status de kans op depressie, paniek en overlijden doet afnemen.

Tekort aan vitamine D en zwangerschapsdiabetes

De British Medical Journal heeft een systematische review en meta-analyse gepubliceerd die laat zien dat een tekort aan vitamine D in de zwangerschap het risico verhoogt op zwangerschapsdiabetes, zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie), een combinatie van een te hoge bloeddruk en eiwitverlies via de urine, vaginale infecties en een te laag geboortegewicht (3).

Van de 3.357 studies die de onderzoekers onder de loep namen werden er 31 meegenomen in de analyse naar de relatie tussen vitamine D en diabetes

Vitamine D speelt een rol bij het ontstaan van diabetes

Uit een meta-analyse van de gegevens van 8 cohortstudies (4) bleek dat personen met een vitamine D inname groter dan 500 IE per dag 13% minder kans hadden op diabetes type-2 dan personen met een dagelijkse inname lager dan 200 IE. Tevens bleek dat personen met de hoogste vitamine D-concentratie (>62,5 nmol/l) 43% minder kans hadden op diabetes in vergelijking met een minimale vitamine D-status (<35 nmol/l). Onderzoekers van de Harvard School of Public Health (5) hebben de conclusie getrokken dat een adequaat vitamine D niveau tijdens de adolescentie het risico op diabetes type 1 op latere leeftijd kan verlagen met maar liefst 50% . Om de rol van vitamine D bij de ontwikkeling en progressie van diabetes beter te kunnen begrijpen zijn vervolgstudies noodzakelijk. Als deze bevindingen worden bevestigd in nieuwe studies, zou dat kunnen leiden tot een preventief suppletieadvies voor vitamine D. Verbetering skeletspierfunctie met vitamine D en lichamelijke vermoeidheid Onderzoekers van de Newcastle Universiteit in Groot Brittannië concludeerden dat vitamine D-suppletie effectief zou zijn in het verbeteren van de skeletspierfunctie. Het doel van deze longitudinale studie (6) was om de effecten van vitamine D-therapie op de mitochondriale (de mitochondriën zijn de "energiecentrales" van de cel) oxidatieve functie van het skelet te onderzoeken. Onderzoek vond plaats bij mensen met symptomen van een vitamine D tekort. Ze onderzochten het verband tussen vitamine D niveaus en spierefficiëntie. Conclusie is dat de skeletspierfunctie verbeterd met vitamine D therapie. Mensen met een vitamine D tekort hebben het vaak over lichamelijke vermoeidheid. Deze relatie zou mogelijk de klacht verklaren. Vitamine D-deficiëntie is een erkende oorzaak van vermoeidheid en spierziekte (myopathie). De suboptimale mitochondriale functie is betrokken bij verschillende aandoeningen waarbij vermoeidheid een opvallend kenmerk is. Kans op overlijden vermindert bij hoge vitamine D status

Een meta-analyse (7) resulteerde na een zoektocht in onder andere PUBMed en EMBASE in 11 studies met een totaal van 60.000 proefpersonen. De analyse laat zien dat een hogere vitamine D-spiegel de kans op overlijden doet afnemen. Hierbij wordt uitgegaan van de vitamine D-spiegel tussen 75 en 87,5 nmol/L.

Personen met de hoogste vitamine D-spiegel hadden in vergelijking met personen met een slechte vitamine D-status met 29% significant minder kans om te overlijden. Bij een toename van de vitamine D-spiegel met 12,5 tot en met 25 en 50 nmol/L nam het sterfterisico met respectievelijk 14%, 23% en 41% significant af. Bij een vitamine D-spiegel boven 87,5 nmol/L werd verder geen reductie van de sterftekans gezien. Het betrof hier een lineair verband.

Verhoogde kans op depressie en paniek bij lage vitamine D status

Voor de studie (8) werden de gegevens geanalyseerd van 7401 personen die deelnamen aan de ‘1958 British Birth Cohort’. De deelnemers vulden op 45 jarige leeftijd een vragenlijst in waarmee informatie werd verkregen over depressieve klachten, angsten, fobieën en paniekstoornissen.

Op 45-jarige leeftijd was de kans op een depressie en paniekstoornis met respectievelijk 43% en 67% significant lager bij personen met een hoge vitamine D-spiegel (≥75 nmol/l) in vergelijking met personen met een lage vitamine D-status (< 75 nmol/l). Conclusie is dat personen van middelbare leeftijd met een lage vitamine D spiegel een verhoogde kans hebben op een depressie of paniekstoornis. Voedingsmiddelen vol vitamine D

Vitamine D komt van nature vooral voor in vette vis, en met wat lagere gehaltes in vlees eieren en melkproducten. Roomboter bevat van nature vitamine D, het wordt toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Vitamine D mag ook aan andere producten worden toegevoegd. Er zijn vooral verrijkte zuivelproducten voor jonge kinderen op de markt zoals kwark- en yoghurtproducten, zuigelingenmelk en peutermelk.

Groenten en fruit bij kinderen heeft gezondheidsvoordelen

Groenten en fruit bij kinderen heeft gezondheidsvoordelen

05 maart 2013 | ndn | Het eten van voldoende groente en fruit zorgt voor diverse gezondheidsvoordelen. Kinderen eten bijna nooit de aanbevolen hoeveelheid van 2 stuks fruit en 200 gram groente. De volgende drie adviezen leiden tot het eten van meer groente en fruit.

Regelmatig eten, dit houdt in een ontbijt, lunch en avondmaaltijd waarbij ruimte is voor 3 tussendoortjes. Kinderen uitnodigen om te helpen bij het bereiden van de maaltijden, en extra grote (dubbele) porties groente en fruit aanbieden tijdens de maaltijden.
Groenten en fruit eten scoort onder de aanbevolen norm
Van de jongvolwassenen haalt niemand de dagelijks aanbevolen hoeveelheid van 200 gram groenten. Slecht 2% van de jongvolwassenen eet minstens 150 gram groenten per dag. Van de 2 tot 3 jarigen eet ongeveer 80% minder dan de aanbevolen 50 tot 100 gram groente per dag. Van de 4 tot 6 jarigen voldoet ook bijna niemand aan de aanbeveling van 100 tot 150 gram groente per dag.

Of het om groenten of fruit gaat, dat maakt niet zoveel uit. Zowel groenten als fruitconsumptie scoort onder de aanbevolen norm. Zo wordt ook de aanbevolen hoeveelheid van 2 stuks fruit vaak niet gehaald. Maar 21 tot 30% van de kinderen en 7 tot 8% van de jongvolwassenen eet de aanbevolen hoeveelheid fruit.

Kindermarketing ongereguleerd en onverantwoord

Foodwatch maakt zich sterk voor een burgerinitiatief, zij verzamelen handtekeningen. Bij 40.000 handtekeningen zal de tweede kamer verplicht zijn om aandacht te schenken aan kindermarketing. Hierbij wordt gedacht aan een gezond aanbod en een verbod op marketing voor ongezonde kindervoeding.

In Nederland is de junkfoodmarketing tussen 2005 en 2011 met maar liefst 38 % gestegen. Uit het foodwatch-rapport ‘Kindermarketing: ongereguleerd en onverantwoord’ blijkt dat 85 % van het onderzochte kinderaanbod te zoet, te zout of te vet is. Het aantal kinderen met overgewicht en obesitas stijgt, de kans op hart- en vaatziekten, diabetes en kanker neemt toe.

Ongezond eten kan zorgen voor gezondheidsklachten. Kindermarketing draagt niet bij aan het eten van meer groenten en fruit, een gezonder aanbod zal hier wel aanbijdragen.

Campagne van het groenten en fruit bureau

Bij het groenten en fruit bureau kunt u terecht voor alles over groenten en fruit. Elke dag 2 ons groenten en 2 keer fruit is bewezen gezond. Het motto van de groente- en fruitcampagne is; ‘Ik doe mee met 2×2’. Ouders krijgen voorlichting dat het helemaal niet zo moeilijk is om elke dag 2 ons groenten en 2 stuks fruit te eten.

Het is belangrijk om bewust bezig te zijn met het eten van groenten en fruit. Deze campagne wordt mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie waarbij het groente en fruit bureau zorg draagt voor de uitvoering. In hun nieuwsbrief van februari beschrijven zij drie onderzoeken waarvan de resultaten het eten van groenten en fruit stimuleren.

Onderzoek onder tieners in Denemarken

Uit een onderzoek onder tieners in Denemarken blijkt dat regelmatig eten zorgt voor een verhoogde groenten en fruit consumptie onder deze tieners. Het is dus zinvol om een regelmatige maaltijdfrequentie te bevorderen om zo de groente- en fruitconsumptie te verhogen onder jongeren. Het ging hier om 3 hoofdmaaltijden per dag. Voor het onderzoek werd data gebruikt uit een voedselvragenlijst afgenomen bij een aselecte steekproef van 3913 Deense schoolkinderen (11, 13 en 15 jaar).

Vragen over de frequentie van ontbijt, lunch en avondmaaltijd werden gedurende een week genoteerd. Onregelmatig ontbijt en lunch werden gedefinieerd als minder dan 4 keer per week ontbijten of lunchen. Een avondmaaltijd was onregelmatig als deze minder dan 5 weekdagen werd gebruikt. Een interessante uitkomst bleek dat er een significant verband is tussen onregelmatig ontbijt, lunch en avondmaaltijd en een lage consumptie van groenten en fruit.

Dit verband werd niet gevonden bij alleen onregelmatig avondeten en een lage consumptie. Er is ook gekeken naar de maaltijdfrequentie onder jongens en meisjes apart. Dit gaf een conclusie dat het verband tussen een onregelmatig ontbijt en een lage groente- en fruitconsumptie alleen significant bleek voor de meisjes. Het lijkt erop dat onregelmatig eten bij jonge kinderen een minder grote risicofactor is voor een lage groente- en fruitconsumptie dan bij oudere tieners.

Het zou zo kunnen zijn dat de invloed van ouders op jonge kinderen nog een grotere rol speelt waardoor de jonge kinderen vaker op een dag groente en fruit krijgen aangeboden dan oudere kinderen.

Dubbele porties

Amerikaanse onderzoekers keken of kinderen meer groenten en fruit eten als de porties groter zijn. Eerder onderzoek toont aan dat een kind van een grotere portie energierijk voedsel meer eet. Het zou interessant zijn als dit ook opgaat voor groente en fruit. In totaal werden 30 kinderen (4 tot 6 jaar) getest in een laboratoriumsetting.

In groepjes van 2-3 kinderen aten de kinderen daar 1 keer per week. De maaltijden bestonden uit vooraf vastgestelde porties pasta met saus, een dressing, gestoomde broccoli (75 of 150 g) en verwerkte perziken (75 of 150 g). De 4 verschillende combinaties werden gerandomiseerd toegekend aan de kinderen. De samenstelling was per groep van 2-3 kinderen gelijk. De kinderen hadden 20 minuten om de maaltijd op te eten.

Bij de dubbele porties groenten en fruit (150 g) aten de kinderen 41 g of 70% meer fruit en 12 g of 37% meer groenten. De portiegrootte van het fruit had overigens geen invloed op het eten van groente. En de portiegrootte van de groente ook niet op het eten van het fruit. Het effect van meer groenten eten bij een dubbel portie bleef beperkt tot de kinderen die de groenten lekker vonden. Voor kinderen die bepaalde groenten niet lekker vinden zal eerst gewerkt moeten worden aan acceptatie van deze groente. De dubbele porties verhoogde niet de calorie inname van de kinderen.

Helpende handjes

Uit de literatuur blijkt dat het betrekken van kinderen bij voedingsgerelateerde activiteiten stimuleert tot het ontwikkelen van gezonde voedingsgewoonten. Des te vaker kinderen helpen bij het koken, hoe meer voorkeur ze hebben voor groenten en fruit. Het verdient dus de aanbeveling om ouders aan te moedingen om hun kinderen te laten helpen bij het bereiden van een maaltijd.

Dit bevordert thuis de voedingsgewoonten op de voorkeur voor groenten en fruit en kan vervolgend leiden tot het eten van meer groenten en fruit. De REAL (Raising healthy Eating and Active Living) Kids in Canada is een populatieonderzoek bij kinderen (10-11 jaar). Geëvalueerd werd wat het effect is van overheidsinspanningen in Alberta om het gedrag en de gezondheid van de kinderen te verbeteren. Er is gebruik gemaakt van de data van 3.398 kinderen.

Het verband tussen de betrokkenheid bij de maaltijdbereiding en de voorkeur voor groenten en fruit en anderzijds het uit zichzelf gezonde voedingsmiddelen kiezen werd onderzocht. Van de 3.398 kinderen rapporteerde 30% minimaal 1 keer per dag te helpen bij het koken. 12,5% hielp nooit bij het koken. Des te vaker de kinderen hielpen met koken des te groter de voorkeur voor groenten en fruit was.

Samengevat

De WHO (World Health Organization) geeft aan dat een lage groenten en fruit consumptie een belangrijke risicofactor is voor morbiditeit en mortaliteit. Het is dus van belang om de consumptie te vergroten. Groeten en fruit is gezond. Het zijn belangrijke bronnen van vezels, vitamine en mineralen.

Samengevat is vergroten van de consumptie onder andere mogelijk door regelmatig te eten, dit houdt in een ontbijt, lunch en avondmaaltijd waarbij ruimte is voor 3 tussendoortjes. Kinderen uitnodigen om te helpen bij het bereiden van de maaltijden. En extra grote (dubbele) porties groente en fruit aanbieden tijdens de maaltijden. Deze drie adviezen leiden tot het eten van meer groente en fruit onder kinderen en jongeren.